პლატონ ჯიშკარიანი - მეცნიერი და არქეოლოგი

 

• 1952 წელს პლატონ ჯიშკარიანი დაინიშნა ზუგდიდის ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მუზეუმის დირექტორად. 25 წელი იღვაწა ამ თანამდებობაზე ღირსეულად და პატიოსნად. კულტურის დამსახურებული მუშაკი, ისტორიის მეცნიერებათა კანდიდატი. მეცნიერი და პედაგოგი, სამუზეუმო საქმის ჩინებული სპეციალისტი და რაც მთავარია კეთილშობილი და ჰუმანური პიროვნება.

პლატონ ჯიშკარიანი დაიბადა 1913 წლის 1 აგვისტოს ხობის რაიონის სოფელ ახალ ხიბულაში. 1918 წელს მამა გარდაეცვალა. ხუთი წლის ასაკში დაობლდა. ორი შვილი დედამ გაზარდა, ძმა ომში დაეღუპა. 1935-40 წლებში სწავლობდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ისტორიის ფაკულტეტზე. 1940 წელს გაიწვიეს მეორე მსოფლიო ომში. იყო ლეიტენანტი-ასეულის მეთაური. 1945 წელს დემობილიზებული, საბრძოლო ჯილდოებით დაბრუნდა სამშობლოში. 1945 წლიდან 1952 წლის მაისამდე და შემდეგ ეწეოდა პედაგოგიურ მოღვაწეობას სხვადასხვა სკოლაში, მასწავლებელთა და ხელოვნების ინსტიტუტში.

პლატონ ჯიშკარიანის მუზეუმში მუშაობის წლები, ეს იყო მისი აქტიური შემოქმედებითი მოღვაწეობის პერიოდი. მუზეუმში ფუნქციონირებდა სამეცნიერო საბჭო, თითოეულ თანამშრომელს წელიწადში ორ-სამჯერ უნდა წარმოედგინა ნაშრომი მუზეუმში დაცულ მასალაზე, ეთანამშრომლა პრესასთან. კვირაში ორჯერ ტარდებოდა საექსპედიციო სამუშაოები. გეგმა წინასწარ იყო შემუშავებული. ექსპედიციის შემდეგ საბჭოს ბარდებოდა ანგარიში ჩატარებული მუშაობის შესახებ. ამგვარად მდიდრდებოდა მუზეუმი ახალი მასალით. მუშაობდა შემძენ-შემფასებელი კომისია. შემოდიოდა ღირებული ნივთები, რომელსაც კომისიის წევრებთან ერთად აფასებდა მოწვეული სპეციალისტი. შესწავლილი ნივთი ადგილს იკავებდა სათანადო ფონდში. ტარდებოდა ექსკურსიები. რამოდენიმე წელიწადში ერთხელ თანამშრომლები მიდიოდნენ სტაჟირებაზე საბჭოთა კავშირის საუკეთესო მუზეუმებში გამოცდილების გაზიარების მიზნით. რეგიონის უკეთ გაცნობის მიზნით ტარდებოდა გასვლითი ექსკურსიები. ბატონი პლატონი ხშირად იცლიდა თანამშრომლებისთვის. ახალგაზრდებთან ჰქონდა მამა-შვილური ურთიერთობა. უფროსი თაობის თანამშრომლები თავიანთ გამოცდილებას, სამუზეუმო დებულებებს, კანონებს აცნობდნენ ახალ თანამშრომლებს.

25 წლის მანძილზე პლატონ ჯიშკარიანის ინიციატივითა და ხელმძღვანელობით ჩატარდა 25-ზე მეტი სამეცნიერო სესია. აქედან 16 სესიის მასალები გამოიცა ბროშურების სახით. სესიებში მონაწილეობდნენ ისეთი ცნობილი მეცნიერები, როგორებიც იყვნენ: აკადემიკოსი მირიან ძველაია, აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი შოთა მესხია, აკადემიკოსი გიორგი ჩიტაია, აკადემიკოსი ანდრია აფაქიძე. მუზეუმის თანამშრომლები: ციალა ქირია, ელეონორა ცხაკაია, თამარ ფირალიშვილი, კალისტრატე სამუშია, მამანტი პაჭკორია. სესიებში მოწვეული სტუმრის სტატუსით მონაწილეობდნენ: ბეგლარ გობეჩია, შოთა ხუბულავა, მირიან ნარმანია, ისაკ ქორთუა, კარლო მიქაია, შალვა შენგელი, ალექსანდრე ეგუტია და სხვები.

მუზეუმმა პირველმა რესპუბლიკაში ჩაატარა გამსვლელი სესიები: სალხინოში, სენაკში, ლიაში და ცაიშში. დირექტორად მუშაობის პერიოდში მის სამეცნიერო მოღვაწეობას მაღალ შეფასებას აძლევდნენ სამუზეუმო საქმის სპეციალისტები, კოლეგები, მეცნიერები.

1967 წელს გამოიცა პლატონ ჯიშკარიანის ფუნდამენტური ნაშრომი “ზუგდიდის რაიონის მშრომელები სოციალისტური რევოლუციის გამარჯვებისა და სოციალიზმის მშენებლობისათვის ბრძოლის პერიოდში “. ნაშრომი წარმოადგენს ზუგდიდის რაიონის მონოგრფიულად შესწავლის პირველ ცდას. მიმოხილულია ზუგდიდის მაზრის სოციალურ-ეკონომიური და კულტურული ვითარება მე XlX საუკუნის დამლევსა და მე-20 საუკუნის დასაწყისში. წიგნი იმითაცაა საინტერესო, რომ სამეგრელოს ისტორიით დაინტერესებული მკვლევარი გვერდს ვერ აუვლის ამ ნაშრომს. გარდა ამისა ის არის 20-ზე მეტი სამეცნიერო ნაშრომის ავტორი.

წყარო: https://zugdidelebi.ge/%E1%83%9E%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9C-%E1%83%AF%E1%83%98%E1%83%A8%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98/

ქ ვ ა ლ ო ნ ი (1920 წ.)

    წრეულს  ქვალონმა დიდი შიმშილი გადაიტანა, დამშეულს ხალხს მთავრობამ  საგრძნობი დახმარება აღმოუჩინა. თუმცა შიმშილობამ  არა ერთი და ორი სიცოცხლე  იმსხვერპლა,  თუმცა  შექმნილმა მდგომარეობამ  არა ერთი და ორი ოჯახი დაღუპვის  უფრსკულამდე მიიყვანა, მაგრამ ყოველივე ამას,

  ადგილობრივ თვითმმართველობის გამგეობის და მილიციის უფროსის მეტად ნაყოფიერ მუშაობის მეოხებით,  ქვალონში არ მიუღია შედეგად დამნაშავეთა და დანაშაულთა ზრდა.  პირიქით  მიუხედავად  იმისა,  რომ   წრეულს  ქვალონში შიმშილობის  გამო  ცხოვრების  ჯოჯოხეთური  პირობები დამყარდა, ავკაცობა:  ავაზაკობა,  ქურდობა,  მკვლელობა, თავდასხმა და სხ. შედარებით წინაწლებთან, საგრძნობლად  შემცირდა.

   წრეულს ახალი მოსავალი ქვალონში მეტად კარგი იმედს იძლევა. ქვალონელები წრეულა მართლა ერთსულოვნად  და  მუყაითად შეუდგნენ მიწის დამუშავებას,  ვფიქრობთ,  ამ გარემოებამ უფრო უნდა შეუწყოს  ხელი  ნამუშევარს,  ვიდერე   „გვალვამ“   რომელიც ასე საჭიროა ქვალონისთანა  ჭაობიან  ადგილებისათვის.

ზემო სამეგრელოში მოსავალს წრეულს არ უჩანს კარგი პირი, „დობერამ“ აჯობა „ლაკადას“.

ეს არის ქვალონელები თავს ახწევენ შიმშილობის გაჭირვებას, მაგრამ წარმოიდგინეთ განგებას ასევე არ ნდომებია კვლავ ახალი გაჭირვება ეწვია თემს, მიმდინარე წლის 5 ენკენისთვეს ნაშუადღევს, ავაზაკები 6 კაცი დაესხნენ ქვალონის „საჭირბოროტო ბაქანზე“ ხეთიდან სენაკისკენ მიმავალ სამგზავრო მატარებელს. ბოროტმოქმედებმა ატეხეს საშინელი სროლა, მატარებელი შეაჩერეს, ყველა მგზავრები გადმოყარეს, მემანქანე სცემეს და ბოლოს დაუწყეს მგზავრებს ძარცვა. ართმევდნენ ფულებს და ოქრო-ვერცხლის ნივთებს. წართმეული ფულების და ნივთების ანგარიში გამოურკვეულია. ბოროტმოქმედთადმი არცერთ მგზავრს წინააღმდეგობა არ გაუწევია, თუ არ აღვნიშნეთ მატარებლის „მორიგ ფოსტალიონისმიერ“ რევოლვერის ზევით გასროლა, მიუხედავად მგზავრების ასეთი საქციელისა, ავაზაკებმა მაინც ბევრი მგზავრებს სცემეს და თან აბარებდნენ მათ: „გადაეცით მთავრობას მალე, რომ განგვათავისუფლონ ჩვენ დანაშაულებათაგან, თორემ მთლად ავიკლებთ ქვეყანასაო“, ბოლოს ავაზაკებმა თავისი გვარები განუცხადეს ხალხს და „დიდი ალაფით“ გაუდგნენ სროლით გზას. თემი სამმართველო, სადაც იყვენენ ამ დროს ადგილობრივი მილიციელები, კარგა მანძილით დაშორებულია ამ „საჭირბოროტო ბაქანიდა“ (მათ შუა მანძილი სამი ვერსია) სანამ მილიციელები კარგად გაარკვევდნენ სროლის ადგილს და „ბაქანთან“ გაჩნდებოდნენ, ავაზაკები უკვე მიმალულიყვნენ, მაგრამ მილიციამ მაინც სცადა ავაზაკების ძებნა და დაედევნა...

ბოროტმოქმედების ადგილზე აღმოჩნდა ერთი (ქვალონელი) მოკლული რკინის გზის მუშა კონდრატე ჭანტურია და სამი მგზავრი მძიმედ დაჭრილი (ერთი კაცი და ორი ბოვში), ერთი დაჭრილთაგანი გზაში გარდაიცვალა. მკვდარი და დაჭრილები ყველა ქალაქ ახალ სენაკში წამოიღეს იმავე მატარებლით. ასეთია 5 ენკენისთვეს ქვალონში დატრიალებული ტრაგედია. ზუგდიდის მაზრის მდგომარეობა მეტად უნუგეშოა.

გაზეთი „საქართველო“ N99 1920 წ.